Wat is loodvergiftiging?

Papegaaien staan bekend als nieuwsgierige vogels die graag dingen slopen en onderzoeken met hun snavel. Daarbij kan de papegaai ook wel eens (per ongeluk) dingen opnemen die giftig kunnen zijn voor de vogel. Eén van de vergiftigingen waarmee de dierenarts in de praktijk wordt geconfronteerd is de vergiftiging met zware metalen, waarvan loodvergiftiging de meest bekende is.

Wanneer een verdenking bestaat op een vergiftiging is het belangrijk om met spoed contact op te nemen met een dierenarts. Het kan hierbij van belang zijn om te melden met welke voorwerpen en/of materialen de vogel in contact is geweest. Op basis hiervan kan soms een specifieke behandeling ingesteld worden. In alle gevallen is het belangrijk om verdere blootstelling te voorkomen en een behandeling in te stellen die gericht is op het bestrijden van de symptomen en het zo snel mogelijk verwijderen van de gifstoffen uit het lichaam.

Verschijnselen

Verschijnselen die kunnen duiden op een vergiftiging met zware metalen zijn:

• toevallen
• verlamming van de poten
• van de stok vallen
• andere zenuwverschijnselen (bv dronkemansgang, spierkrampen)
• braken en diarree
• vertraagde kroplediging
• onverteerde zaden in de ontlasting
• rood verkleuring van de ontlasting (bij Amazonepapegaaien)

Oorzaken

Voorwerpen en materialen die lood kunnen bevatten en bij opname door de vogel kunnen leiden tot loodvergiftiging:

• loodkoordjes en –gewichtjes (o.a. gordijnen, autobanden, accessoires voor vissen, duiken en zeilen)
• bellen met klepel van lood
• batterijen
• soldeer
• gegalvaniseerde draad of gaas (bevat lood en zink)
• folie van sommige wijn- en champagneflessen
• zaden die geplant kunnen worden (omhuld met lood arsenaat)
• onderste deel van een lichtpeertje
• buks- of hagelkogeltjes (geweer)
• uitlaatgassen van gelode benzine
• geglazuurd keramiek (m.n. import)
• glas-in-lood
• loodhoudende verf (vernis, lak)
• linoleum
• pleistergips
• sommige juwelen
• botmeel of sepia dat met lood in aanraking is geweest

Diagnose

Het stellen van de diagnose is in veel gevallen niet eenvoudig, zeker omdat een eigenaar niet altijd weet of er wel of geen sprake kan zijn van opname van lood of andere zware metalen. Het is daarom belangrijk om na te gaan of er in huis potentiële bronnen van loodvergiftiging aanwezig zijn.

Soms kan het maken van een röntgenfoto uitkomst bieden om een (vermoeden van) zware metalenvergiftiging snel te bevestigen. Op de röntgenfoto kan in veel gevallen namelijk vastgesteld worden dat metaaldeeltjes aanwezig zijn in de spiermaag. Er kan op een röntgenfoto echter niet vastgesteld worden welk soort metaal de vogel heeft opgenomen. Daarnaast kan het lood ook opgenomen zijn in de vorm van verf of metaalpoeder. In deze gevallen zal op de röntgenfoto niets afwijkends zichtbaar zijn. In beide gevallen zal verder onderzoek in de vorm van bloedonderzoek nodig zijn om de loodvergiftiging te bevestigen.

Behandeling

Wanneer het vermoeden bestaat op een loodvergiftiging en/of deze bevestigd is, is het belangrijk om de vogel zo snel mogelijk te behandelen. Deze behandeling bestaat in het algemeen uit drie onderdelen:

1) Stabiliseren en ondersteunen van de vogel. Veelal is het hierbij belangrijk dat de vogel extra vocht toegediend krijgt zodat daarmee het ‘gif’ sneller uit het lichaam verwijderd wordt. Daarnaast kan het vocht zeer belangrijk zijn om nierschade te voorkomen. Ook kan het belangrijk zijn om de vogels te ondersteunen met extra voeding (door ze te dwangvoeren) en warmte (door ze in een couveuse of onder een warmtelamp te plaatsen).

2) Verwijderen van de bron van de vergiftiging. Dit kan vaak door middel van laxeren of spoelen. In een aantal gevallen (bijvoorbeeld grotere voorwerpen) kan het echter nodig zijn om het voorwerp uit de maag te verwijderen met bijvoorbeeld een kijkbuis die in het maagdarmkanaal ingebracht wordt (gastroscopie) of eventueel zelfs via een operatie.

3) Het overtollige lood dient uit het bloed en de weefsels verwijderd te worden. Hiervoor worden stoffen gebruikt die binden aan zware metalen, zgn. chelatoren. Deze kunnen zowel per injectie als direct in de bek ingegeven worden. Vaak is behandeling gedurende langere tijd nodig omdat het lood slechts langzaam uit de weefsels verdwijnt.

Voor de behandeling van dit lood- en andere soort vergiftigingen kunt u terecht bij de afdeling Vogels en Bijzondere Dieren.